SEKAR UTAWA TEMBANG
Sekar Macapat utawa Sekar Alit
Macapat iki uga sinebut tembang macapat
asli, kang umumé dienggo sumrambah ing ngendi-ngendi. Urut-urutané tembang Jawa iku
padha karo lelakoning manungsa saka mulai bayi abang nganti tumekaning pati.
Mungguh kaya mangkéné urut-urutané tembang kaya kang ing ngisor iki:
1. Maskumambang:
Gambaraké jabang bayi sing isih ono kandhutané ibuné, sing durung kawruhan
lanang utawa wadon, Mas ateges durung weruh lanang utawa wadon, kumambang
ateges uripé ngambang nyang kandhutané ibuné.
2. Mijil: Ateges wis lair lan
wis cetha priya utawa wanita.
3. Sinom: Ateges kanoman,
minangka kalodhangan sing paling wigati kanggoné wong anom supaya bisa ngangsu
kawruh sak akèh-akèhé.
4. Kinanthi:
Saka tembung kanthi utawa nuntun kang ateges dituntun supaya bisa mlaku ngambah
panguripan ing alam ndonya.
5. Asmarandana:
Ateges rasa tresna, tresna marang liyan (priya lan wanita lan kosok baliné)
kang kabèh mau wis dadi kodrat Ilahi.
6. Gambuh: Saka
tembung jumbuh / sarujuk kang ateges yèn wis jumbuh / sarujuk banjur
digathukaké antarane priya lan wanita sing padha nduwèni rasa tresna mau, ing
pangangkah supaya bisaa urip bebrayan.
7. Dhandhanggula:
Nggambaraké uripé wong kang lagi seneng-senengé, apa kang digayuh bisa
kasembadan. Kelakon duwé sisihan/bojo, duwé anak, urip cukup kanggo sak
kulawarga. Mula kuwi wong kang lagi bungah / bombong atine, bisa diarani lagu
ndandanggula.
8. Durma: Saka tembung
darma/wèwèh. Wong yen wis rumangsa kacukupan uripé, banjur tuwuh rasa welas
asih marang kadang mitra liyané kang lagi nandang kacintrakan, mula banjur
tuwuh rasa kepéngin darma/wèwèh marang sapadha-padha. Kabèh mau disengkuyung
uga saka piwulangé agama lan watak sosialé manungsa.
9. Pangkur:
Saka tembung mungkur kang ateges nyingkiri hawa nepsu angkara murka. Kang
dipikir tansah kepingin wèwèh marang sapadha - padha.
10. Megatruh:
Saka tembung megat roh utawa pegat rohe / nyawane, awit wis titi wanciné
katimbalan marak sowan mring Sing Maha Kuwasa.
11. Pocung: Yen wis
dadi layon/mayit banjur dibungkus mori putih utawa dipocong sak durungé
dikubur.
